Giáo trình Lập định mức xây dựng

Giáo trình này là lần xuất bản thứ hai, được bổ sung và đổi mới so với lần đầu năm 1991. Những điểm chính được thay đổi bao gồm:

• Đổi tên giáo trình thành “Lập định mức xây dựng” để tránh nhầm lẫn với các tập định mức đã có.
• Bổ sung phần “Nhập môn lập định mức xây dựng”: Giúp người đọc hiểu về hệ thống tiêu chuẩn xây dựng, hệ thống định mức xây dựng và mối liên hệ giữa chúng.
• Phát triển nội dung Định mức dự toán xây dựng (ĐMDTXD) thành một phần đầy đủ, hệ thống hơn.
• Phân loại thông tin và dữ liệu để lập định mức xây dựng thành 2 nhóm (Nhóm A: chi tiết, Nhóm B: đại diện cho nghề nghiệp/ca làm việc).
• Thay đổi bố cục chương mục: Mỗi loại định mức (vật liệu, lao động, thời gian sử dụng máy thi công) được trình bày độc lập.

Cấu trúc nội dung giáo trình gồm 3 phần:

• Phần 1: Nhập môn lập định mức xây dựng.
  • Đề cập đối tượng, nhiệm vụ và yêu cầu của môn học.
  • Giới thiệu hệ thống tiêu chuẩn xây dựng (quốc tế, quốc gia, cơ sở) và vai trò, tác dụng của TCXD quốc tế.
  • Trình bày hệ thống định mức xây dựng của Việt Nam (ĐMDTXD cấp quốc gia hiện hành, tổ chức thực hiện và quản lý, vai trò và tác dụng của ĐMDTXD) và hệ thống định mức xây dựng cấp cơ sở (khái niệm, tác dụng của định mức sản xuất).
• Phần 2: Lập định mức kỹ thuật xây dựng (ĐMKTXD).
  • Đề cập khái niệm ĐMKTXD, phạm vi áp dụng, đối tượng và phương pháp luận lập ĐMKTXD.
  • Giới thiệu 7 luận điểm phương pháp luận, bao gồm: sử dụng số liệu thực tế có phê phán, đối tượng được chọn phải mang tính đại diện (năng suất lao động, thời gian làm việc, không gian làm việc), khảo sát các quá trình sản xuất theo phần tử, sử dụng công thức tính số trung bình thích hợp (đề xuất dùng công thức “bình quân dạng điều hoà”), xem xét mối liên hệ tương quan giữa các công việc, sự thống nhất giữa điều kiện tiêu chuẩn và trị số định mức, tính chất pháp lý và bắt buộc của định mức.
  • Trình bày các phương pháp thường dùng trong định mức xây dựng: phương pháp phân tích – tính toán thuần túy, phương pháp quan sát thực tế tại hiện trường (gồm công tác chuẩn bị, quan sát thu thập số liệu, xử lý thông tin, tính và trình bày định mức, áp dụng thử), phương pháp chuyên gia và phương pháp thống kê (phối hợp thành phương pháp thống kê – kinh nghiệm), phương pháp hỗn hợp.
  • Trình tự thực hiện phương pháp quan sát và các phương pháp quan sát thu lượm số liệu lập định mức kỹ thuật mới (giai đoạn chuẩn bị: biên chế tổ nhóm, trang bị, huấn luyện nghiệp vụ). Trong huấn luyện nghiệp vụ, trình bày “Hệ số chuyển đơn vị” và “Hệ số cơ cấu” để tính định mức lao động.
  • Phân loại các phương pháp quan trắc để thu thập thông tin thành Nhóm A (chính xác đến từng chi tiết sản phẩm/thao tác) và Nhóm B (tính đại diện cho từng loại sản phẩm/nghề trong ca làm việc).
  • Chi tiết các phương pháp thu thập thông tin Nhóm A: Phương pháp chụp ảnh (Chụp ảnh đồ thị – CAĐT, Chụp ảnh ghi số – CAS, Chụp ảnh dùng đồ thị kết hợp ghi số – CAKH) và Phương pháp bấm giờ (Bấm giờ liên tục – BGLT, Bấm giờ chọn lọc – BGCL, Bấm giờ đối với các phần tử liên hợp – BGPTLH).

Giáo trình cung cấp kiến thức nền tảng và chuyên sâu về lý thuyết cũng như các phương pháp thực hành trong việc lập các loại định mức xây dựng, phục vụ cho công tác quản lý đầu tư và xây dựng.

Giáo trình “Định mức trong xây dựng” đ­ược trư­ờng Đại học Xây dựng ấn hành lần thứ nhất vào năm 1991. Qua hơn 10 năm sử dụng giảng dạy cho sinh viên ngành Kinh tế xây dựng và là tài liệu tham khảo cho nhiều bạn đọc đã thể hiện đư­ợc vai trò là một giáo trình chính giảng dạy ở bậc đại học về môn Định mức xây dựng. Tuy vậy do sự phát triển của kỹ thuật – công nghệ và chất lượng nguồn nhân lực ngày càng mạnh mẽ nên nhiều tư­ liệu trong giáo trình này đã bị lỗi thời và trước đây cách trình bày (bố cục chương mục) còn nặng về lý thuyết. Do đó trong lần xuất bản này cần có sự bổ sung và đổi mới:

a) Về nội dung:

– Trư­ớc hết là đổi tên giáo trình thành “Lập định mức xây dựng” để khỏi nhầm lẫn với các tập Định mức đã đư­ợc lập sẵn dùng để tra cứu các định mức.

– Bổ sung phần “Nhập môn lập định mức xây dựng”. Phần này giúp người đọc thấy đư­ợc “toàn cảnh” các hệ thống tiêu chuẩn xây dựng và hệ thống định mức xây dựng cũng nh­ư mối liên hệ ràng buộc giữa chúng.

– Trong giáo trình cũ, nội dung Định mức dự toán xây dựng (ĐMDTXD) được viết ngắn gọn trong một chương nay phát triển thành một phần ĐMDTXD với nội dung đầy đủ, hệ thống hơn tương xứng với vai trò của nó trong Quản lý đầu tư­ và xây dựng.

– Chia các thông tin và dữ liệu để lập định mức xây dựng làm 2 nhóm:

+ Nhóm A: Gồm những thông tin, dữ liệu yêu cầu chính xác đến từng chi tiết của sản phẩm xây dựng và nêu rõ các phương pháp quan trắc thu thập chúng.

+ Nhóm B: Gồm những thông tin, dữ liệu đại diện cho nghề nghiệp và bao trùm suốt trong ca làm việc và nêu rõ các phương pháp quan trắc thu thập chúng.

Việc phân loại này giúp cho sự hiểu biết và thực hành một cách mạch lạc và chính xác.

b) Về bố cục ch­ương mục:

Thay cho việc bố cục ch­ương mục có vẻ bài bản (trình bày cơ sở lý thuyết chung cho các loại định mức; ghép nội dung lập các loại định mức có phương pháp tính toán giống nhau vào một chương,…) như­ng không tiện lợi cho ng­ười đọc nhất là khi chỉ cần tham khảo một vấn đề thì phải đọc cả giáo trình. Trong lần xuất bản này mỗi loại định mức (định mức hao phí vật liệu, định mức hao phí lao động, định mức hao phí thời gian sử dụng máy thi công) được trình bày độc lập nh­ưng cách viết sao cho không nhắc đi nhắc lại rườm rà.

Kết cấu nội dung giáo trình gồm 3 phần:

– Phần 1: Nhập môn lập định mức xây dựng.

– Phần 2: Lập định mức kỹ thuật xây dựng (ĐMKTXD)

– Phần 3: Phương pháp lập định mức dự toán xây dựng

Còn một loại định mức tỷ lệ (%) dùng trong quản lý đầu tư­ và xây dựng chư­a đư­ợc viết trong giáo trình xuất bản lần này vì: thứ nhất là thời lượng cho môn học bị hạn chế, thứ hai là về phương pháp lập loại định mức tỷ lệ này khác hẳn với việc lập ĐMKTXD và ĐMDTXD cho nên không thể viết quá sơ l­ược đư­ợc.